Bilgisayar kullanıcılarını en çok korkutan şeylerden birisi virüsler ise diğeri de yarmacılardır. Yarmacı deyince zihnimizde bir kaç ayrı tip canlanmaktadır.
-
Bilgisayar ağyapılarına (network) güvenlik çemberini aşarak erişen kişi,
-
Yetkisiz kullanımları önlemek için uygulama yazılımlarına, konulmuş olan koruyucu düzenleri ( kilit) etkisiz hale getiren ( kıran) kişi,
-
Virüsler gibi kötü amaçlı programları yazan ve masum kişilerin bilgisayarlarına “bulaştıran” kişi .
Bu yazının konusu daha çok yukarda birinci sırada tanımlanan kişilerin yaptıklar iş ve işlemler olmakla beraber pratikte aynı kişinin her üç tanıma da uyan iş ve işlemleri yapabildiğini görmekte olduğumuz için diğer iki sırada tanımlanan kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak da bazı açıklamalarda bulunmaya çalışacağız..
Bu yazıda, yarmacılık ile hukuk ilişkisi başlığın ilk bakışta anıştırdığından daha dar bir çerçevede ele alınacaktır: Yarmacılarla savaşımda yalnız ceza hukuku değil, medeni hukuk ve borçlar hukuku da etkili olduğu halde, burada yalnız ceza hukukundaki yarmacılığı önleme amacına yönelik düzenlemeler üzerinde durulacaktır. Zira konunun medeni hukuk ve borçlar hukukunu ilgilendiren yanları hem bizim bilgi sınırlarımızı çok aşar, hem de yarmacılıkla bağlantılı olarak ortaya çıkan haksız fiil, sebepsiz iktisap (mal edinme), tazminat ve telif hakları gibi durumlar hakkında , çoğu kez özel bazı düzenlemelere gerek olmadan, bu alanlardaki genel hükümler uygulanabilmektedir.
II - SÖZCÜK
-
Dilimize gereken özeni göstermeyenlerin pek çok İngilizce sözcüğü Türkçe (!) cümlelerde kullanmasını nerede ise yadırgayamaz olduk. Hacker sözcüğü de, belki güzel bir karşılık bulunamadığı için dilimize sızan yabancı sözcüklerden birisi. Oysa düşününce bu sözcüğe pek çok karşılık bulunabilir. Ben bu sözcüğün en uygun karşılığının dülger olduğunu düşünüyorum. Bu sonuca nasıl vardığımı herhalde açıklamam gerekiyor .
Hacker sözcüğü bilgisayar bağlamında ilk kullanıldığında bugünkü gibi kötüleyici bir yan anlam taşımıyor, aksine olağanüstü becerikli programcılara bu ad veriliyordu.
(1) -Her ne kadar İngilizce sözlüklerde
Hack ve
hacker sözcüklerinin pek çeşitli anlamları bulunduğu görülüyor ise de konumuzla ilgili olanın
“keresteden baltayla mobilya yapan kimse” şeklindeki tanım olduğu anlaşılıyor.
Sözü edilen olağanüstü becerikli programcılara, ellerindeki basit araçlarla harika programlar yaratabildikleri için, biraz mizah ile karışık olarak, bu ad layık görülmüş olmalı. Bununla beraber
hacker sözcüğünün bugünkü kullanımı dikkate alındığında
baltacı sözcüğü de yerinde bir karşılık sayılabilir. Hem
baltacı sözcüğü, İngilizce’de bugün
hacker sözcüğüne verilen kötüleyici anlamın asıl karşılığı olan
cracker sözcüğüne de denk gelebilir.
Cracker sözcüğü için diğer bir karşılık olarak,
crack sözcüğünün sözlük anlamından hareket ederek
yarmacı sözcüğü de kullanılabilir.
Webster Sözlüğünde ise hacker için şu iki tanım veriliyor:
- Özellikle programcılıkta büyük ustalık kazanmış bilgisayar tutkunu,
- Başkalarının bilgisayarına izinsiz olarak erişme girişiminde
bulunan bilgisayar kullanıcısı.
Buradaki birinci tanım için
bilgisayar dülgeri veya
oymacı, ikinci tanım için ise
bilgisayar baltacısı ve
yarmacı sözcükleri daha uygun düşüyor.
Bilgisayar dülgerliği Internet’ten sonra büyük yaygınlık kazanmış ise de, birinci tanımda açıklanan anlamıyla Internet’ten çok önce kullanılmaya başlanmıştır. Bilgisayar kullanan çoğu kimse sadece gerektiği kadar bilgi ile yetindikleri halde, bazıları da programlanabilir sistemleri en ince ayrıntılarına kadar inceleyerek bu sistemlerin olanaklarını ve yeteneklerini zorlamaktan büyük zevk alırlar. Bunlar program yazmaya tutkundurlar ve programcılığın teorisinden çok pratiğine düşkündürler.
Bilgisayar dülgerleri yaratıcı zeka ile sınırları aşmak veya kısıtlamaları dolanmaktan manevi haz alan kişiler iken, elde ettikleri bilgi ve becerileri, kendileri için yarar sağlamak amacıyla kullanabilecekleri fikrine kapılınca, başka bir kimlik kazanmaya başladılar. Bazı dülgerler ise psikolojilerindeki karanlık bölümlerin etkisinde kalarak kendileri için bir yarar sağlamasa bile, bu bilgi ve becerileri başkalarının bilgisayarlarına zarar vermek için kullanmanın zevkine vardılar. Artık bu kişilere bilişimciler arasında hala dülger
(hacker) değil
yarmacı
(cracker) denmeye başlandı ise de genel basın ve popüler dergiler dülger sözcüğünü bırakmadılar; öyle ki dülger
(hacker ) sözcüğünün eski iyi anlamı hemen tümüyle unutuldu. Biz kişisel olarak iyi anlamdaki
hacker sözcüğü için
dülger veya oymacı, kötü anlamdaki
hacker sözcüğü için ise, ki bu anlam için asıl Ingilizce’de doğru sözcük
cracker olmalı,
yarmacı sözcüğünü kullanmayı tercih ediyoruz.
III - SALDIRI TÜRLERİ
-
Bugün tek kutuplu, küreselleşmiş
pax americana Dünyası’nda her yerde ve her konuda endişe kaynaklarından biri haline gelmiş olan
terörizm
, bilişim alanında bilgisayar yarmacılarına daha dikkatle bakılmasına neden oluyor. O halde oymacılık veya yarmacılık denince bilgisayar kullanıcıları için ve özellikle Internet’te az veya çok gezinen “ağ dostları “ açısından ne gibi tehdit ve saldırı türlerinin söz konusu olduğunu incelemek yararlı olacaktır.
Ne genel olarak bilgisayar suçları ve ne de yarmacılık saldırıları hakkında güvenilir istatistikler elde edilememektedir. Zira
- Saldırılar çoğu kez kurban bilgisayar kullanıcısı tarafından, her zaman, net olarak bir yarmacılık işlemi olarak algılanamamaktadır, veya
- Kurban saldırıya uğradığını anlasa bile türlü nedenlerle bu olayı çoğu kez ilgili makamlara bildirmekten kaçınmakta veya ihmal etmektedir, ayrıca
- Saldırıların neden olduğu hasar ve zararın boyutlarını tesbit etmek her zaman mümkün olamamaktadır.
Bununla beraber gerek bilişim ve gerek güvenlik çevrelerinde yaygın olarak inanılmaktadır ki yarmacılık olayları, hem nicelik olarak artmakta, hem de saldırıların teknik düzeyi yükselmektedir. Yarmacılık saldırlılarının üç grupta toplanması mümkündür:
-
Yetkisiz kullanım
-
Kötü amaçlı bilgisayar programları yoluyla saldırı.
-
Bilgisayar ve Internet yoluyla işlenen sataşıcı, rahatsız edici eylemler
A - YETKİSİZ KULLANIM
-
Bu başlık altında Yetkisiz erişim, Web Yerlerinde Değişiklik Yapmak, Hizmetten Alıkoymak adı verilen saldırılar bulunmaktadır.
1 - Yetkisiz erişim
Yetkisiz kullanımın en çok rastlanan biçimi yetkisiz olarak bir bilişim sistemine erişmektir. Bilgisayar dülgerliğinin ilk ortaya çıkışı da, yasal sahibinin veya kullanıcısının açık izni olmadan bir bilgisayar sistemine erişmek şeklinde olmuştur. Bu erişme, sahibinden gizli olarak sisteme doğrudan fiziksel ortamda yapılabileceği gibi yerel ağ, intranet veya İnternet aracılığı ile uzaktan sisteme ulaşmak şeklinde de olabilir. Erişim yetkisine sahip olan bir kişinin, kemdi görev ve yetki çerçevesini aşarak bazı iş veya işlemler yapması da yetkisiz sayılır ise de bunun bilgisayar yarmacılığı ile doğrudan ilgisi yoktur.
Bilgisayar sistemine bir kere erişildikten sonra bu eylemi yapan kişinin niyetine ve amacına göre aşağıda açıklanan çeşitli iş veya işlemler gerçekleştirilebilmektedir.
a – İzlemek, Gözlemek
Sisteme sadece eğlenmek veya kendine bir övünç vesilesi yaratmak, ustalığını kanıtlamak gibi amaçlarla erişilmiş olabilir. Bu surumda bilgisayar sistemine ve içindeki verilere herhangi bir zarar verilmese bile dikizcilik, röntgencilik gibi argo bir deyimle isimlendirebileceğimiz bu eylem tümüyle temiz niyetli, masum bir eylem sayılamaz.. Zira en azından sistemin kullanıcısının nelerle uğraştığı, kimlerle haberleştiği, nelerden hoşlandığı gibi kişinin korunması gereken kişiliği ile ilgili özel bilgilerin öğrenilmesi yani kişinin mahremiyetinin ihlali söz konusudur.
Diğer taraftan, bu yolla elde edilen bilgilerin, daha sonra kişiye maddi veya manevi bir zarar verecek şekilde kullanılabileceği gibi, röntgenci bu bilgileri kullanarak kendisine bir yarar sağlamak yoluna da gidebilir. Özellikle bu bilgiler arasında kullanıcı adı ve şifreleri bulunuyor ise çeşitli yasa dışı eylemlere kapı açılmış olabilir.
b - Verileri Değiştirmek:
İzinsiz erişimden sonra sistemde bulunan bazı dosyalardaki bilgilerin değiştirilmesi yoluna gidilebilir. Bu değiştirme yine sadece eğlenmek için yapılabileceği gibi bir yarar sağlamak ya da sistem sahibine bir zarar vermek amacına da yönelik olabilir. Örneğin okul dosyasındaki sınav notları veya banka cari hesabın bakiyesi değiştirilebilir.
c - Verileri silmek.
Sistemde bulunan bazı dosyaların bir kısmı veya tümü, bir yarar sağlamak veya sabotaj amacıyla ya da sırf tahrip etme zevki için (vandallık) olarak silinebilir.
2 - Web Yerlerinde Değişiklikler Yapmak
İzinsiz kullanım türlerinden birisi de başkasına ait bir Web yeri (site)veya sayfası ile ilgili erişim anahtar veya şifrelerini ele geçirerek buralarda sahibinden habersiz değişiklikler gerçekleşitirmek şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Gerek kamu makamlarının ve gerek özel kişi ve firmaların Web yerlerine yapılan bu tür saldırıların son yıllarda arttığı görülmektedir. Bu tür saldırılar iki şekilde olabilmektedir:
a - Sayfa Değiştirmek
Saldırgan, Web yerinde bulunan bir sayfa veya grafiği silerek bunların yerine kendi hazırladığı sayfayı veya grafiği aynı isimle Web yerine yüklemektedir(upload). Web Yerinin gerçek sahibi farkına vardığı takdirde, saldırganın koyduğu sayfa veya grafiği silip, yedek dosyalardaki eski sayfa veya garafiği yeniden yerine koymak suretiyle bu saldırıyı kolayca bertaraf edebilir. Yine de saldırgan bir başkasına ait bilgisayar hesabını izinsiz olarak kullanmak suretiyler yasadışı bir eylem yapmıştır, eğer ceza yasası böyle bir eylemi öngörmüş ise bir bilişim suçu işlenmiş olacaktır.
b - Web Yerini Karartmak
Diğer bir saldırı şekli de Web yerinde bir veya bir kaç sayfayı değiştirmekle kalmayıp bütün web yerini kullanılamaz, görünmez hale getirmek veya bütün sayfaları boş ya da katı bir renkle boyamak şeklinde olamaktadır.
Her iki durumda da saldırının çoğu kez web yerinin sahibine, fikirlerine, kamuya sunduğu ürünlere karşı saldırganın hoşnutsuzluk, kızgınlık, düşmanlık gibi duygular beslemesinden kaynaklandığı görülmektedir. Oysa, Internet görüş ve düşüncelerin özgürce paylaşıldığı bir ortam olması gerektiği halde, saldırgan, bu görüş ve düşüncelerin toplumun iyiliği açısından doğruluğu veya yanlışlığı konusunda kendisini hem savcı, hem yargıç yerine koymakta ve verdiği hükmü bizzat infaz etmek yoluna gitmektedir. Bu bakımdan caza yasalarının suç olarak tanımlaması gereken bir eylem söz konusudur.
3 - Hizmetten Alıkoyma Saldırısı
Bu saldırı, bir Internet sunucusunun barındırdığı Web sayfaları için kesintisiz olarak sahte bir erişim isteği akımına maruz bırakılması suretiyle o sunucunun gerçek erişim isteklerini karşılayamamak durumuna düşürülmesi olarak tanımlanabilir.
Hedef seçilen sunucuya sadece bir tek bilgisayardan hücüm edilmesi bu eylemin etkin bir biçimde gerçekleştirilebilmesini pek sağlayamamaktadır. Bu bakımdan birden fazla saldırganın aynı zamanda hücuma geçmesi gibi biraz riskli bir eylem şekli gerekmektedir.. Bununla beraber bilgisayar yarmacıları bu güçlüğü alt etmek için Hizmetten Alıkoyma için Dağıtık Saldırı adı verilen daha etkin bir teknik geliştirmiş bulunmaktadırlar.
Saldırgan önce geniş band erişimine sahip on kadar bilgisayara uzaktan erişme olanağı veren bir program yerleştirir. Bu program, saldırganın emri ile etkinleştirildiğinde hedef bilgisayara sürekli olarak istek okları atmak yeteneğine sahip olmalıdır. Bu emir geldiğinde bütün hücum bilgisayarları aynı anda istek oklarını hedef bilgisayara atmaya başlarlar. Hedef Bilgisayar bu isteklere cevap vermeye çalışır ise de saldıran bilgisayarla bağlantıya geçmeyi başaramaz, çünkü birden fazla bilgisayar ile kaşı karşıyadır. Bu başarısızlık sonunda hedef bilgsayarın “çökme”si sonucunu doğurur
Genellikle bu hücumlar bir süre devam ettikten sonra durur. Çünkü saldırı çok uzarsa saldırının kaynağının bulunması tehlikesi vardır. Bununla beraber istenen sonuç elde edilememişse aynı işlem bir daha tekrar edilir.
B - KÖTÜ AMAÇLI BİLGİSAYAR PROGRAMLARI
-
Bilgisayar yarmacıları izinsiz olarak eriştikleri bilişim sistemlerine sadece göz gezdirip bilgi toplamakla kalmayıp, bazı programlar da yerleştirebilmektedirler. Sisteme izinsiz girerek konuk olan ve genel olarak virüs adı verilen bu programların bazıları, nisbeten “iyi huylu”durlar ve sisteme fazla zarar vermeden, kullanıcı ile alay edici veya onu kızdırıcı bazı işlemler yapmaktan öteye gitmeyebilirler. Ama, virüs programlarının ilk çıktığı yılların ürünü olan bu tür izinsiz konuklara bugün artık pek fazla rastlanmaz oldu. Gerçekten patolojik derecede kötü niyetli yarmacıların eseri olan bugünün izinsiz konukları çeşitli adlar altında gelmekte ve çok kötü sonuçlar doğurabilmektedirler . Hatta bunların bir kısmının çok adice, alçakça amaçlarla hazırlandıkları anlaşılmaktadır.
İlk önce 1986 yılında Pakistan’ın Lahor şehrindeki bir bilgisayar mağazasında ratlanmış olan bilgisayar virüsleri başlangıçta program veya diğer dosyaların alışverişi sırasında kullanılan disketler aracılığı ile bilgisayardan bilgisayara bulaşarak çoğalıyordu. Internet’in hayatımıza girmesi ile virüsler hem yaygınlaştı, hem de çeşitlendi; deyim yerindeyse, nüfusu arttı, çocukları, torunları oldu. Bugün resmi, özel, kurumsal bireysel bütün kullanılcıların kabusu haline gelen bilgisayarlarımızın izinsiz konuğu kötü niyetli programların türleri hakkında kısa tanımları yandaki kutucukta bulacaksınız.
C - BEZDİRME ve TACİZ ETME
-
Bir diğer bilgisayar yarmacılığı da, kurban olarak seçilen kişi veya kurumların usandırılması, rahatsız edilmesi veya aşağılanması gibi amaçlara yönelik eylemler şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Hedef olarak seçilen kurum veya kişinin bir şekilde ele geçirilen e-posta adresine tehdit, hakaret, cinsellikle ilgili sataşmalar vb. içeren e-postalar gönderilmesi, bir bilgisayar suçu ise de tam olarak bir bilgisayar yarmacılığı sayılamaz. Bununla beraber, kullanıcının, saldırgandan gelen e-postaları reddetmeye yönelik bazı koruyucu programlar kulllanmasına rağmen, saldırı devam edebiliyorsa bir yarmacılık eylemi söz konusu demektir.
Bezdirme ve taciz için kullanılan bir başka yöntem de, kullanıcının ismini ve e-posta adresini kullanarak, üçüncü kişilere, kurumlara veya bazı tartışma listelerine, kullanıcının ismini küçük düşürücü, onurunu kırıcı veya şöhretini zedeleyici iletiler gönderilmesidir.. Örneğin , haksız ve yersiz olarak kullanıcının ırkçı bir ideolojiye sahip olduğu, yabancı bir devletin yararını ulusal yararlardan üstün tuttuğu veya eşcinselliği savunduğu izlenimini verecek metinler iletilebilir. Burada saldırgan, bu iletileri kendine veya üçüncü bir kişiye ait bir kullanıcı adını ve Internet hesabını kullandığı halde, sahte iletinin, kurbanın kullanıcı adı ile gönderildiğinin anlaşılmasını sağlayacak bir sahtekarlık “becerisi “ göstermektedir.
Bu tür bir saldırının kurban tarafından farkına varılması çok zaman alması ve bu arada amaçlanan manevi ve belki de maddi bir zararın doğmasının önlenememesi kuvvetle muhtemeldir. Diğer taraftan, farkına varıldıktan sonra dahi, saldırganın kimliğinin tesbiti uzun teknik ve hukuki işlemlere başvurulmasını gerektirecektir.
IV - YASAL DURUM ve CEZALAR
-
A – GENEL ÇERÇEVE
-
devriminden beri süregelen, fakat günümüzde daha büyük bir ivme kazanmış olan ekonomik ve teknolojik gelişmeler toplumsal yaşamı da durmadan değiştirmektedir. Aslında insanlara daha büyük rahatlık ve daha çok mutluluk getirmek amacına yönelik olan bu değişikliklerin toplumdaki huzur ve güveni bozmasına engel olmak için, toplumsal düzeni sağlayan kurumların başında gelen hukukun ve özellikle ceza hukukunun gelişmeleri yakından kovalaması ve ortaya çıkan yeni durum ve olayları kapsamı içine alabilmek için devamlı olarak kendini yenilemesi gerekmektedir.
Hepimizin yakından bildiğimiz gibi bilişim ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ve özellikle Internet’in ortaya çıkarak adeta bütün konuları kapsar hale gelmesi günlük yaşamımızdan mesleki çalışmalarımıza, kültürel uğraşlarımızdan eğlence alışkanlıklarımıza kadar her alanı etkiler olmuştur. Her olumlu değişiklikte olduğu gibi bu gelişmelerin de bazı olumsuz yanları hemen görülmeye başlamış, özellikle Internet ortamında karşılaşılan ahlak ve hukuk kurallarına aykırı davranışlar rahatsız edici boyutlara ulaşmıştır.
Bu istenmeyen davranışların önüne geçmek için kullanılabilecek araçların başinda gelen hukukta ve özellikle ceza hukukunda bütün Dünyada biraz gecikerek de olsa önleyici adımlar atılmaya başlanmıştır. Internet’in yaygınlaşmasıyla birden çoğalıveren kötü davranışlardan birisi olan bilgisayar yarmacılığı ise, hem özünde bir yasa dışılık taşımakda, hem de diğer bazı yasa dışı eylemlere olanak ve ortam hazırlamaktadır.
Yalnız burada bir noktayı açıklığa kavuşturmak gerekiyor. Gerek genel olarak bilişim suçları olarak adlandırılan yasa dışı eylemler ve gerek bilgisayar yarmacılığı olarak tanımlanan kötü davranışlar tümüyle yeni, mevcut ceza yasalarında hiç öngörülmemiş suç biçimleri değildir. O halde, bu gibi eylemler hakkında yeni hükümler konulmasına ihtiyaç olmaması gerekir, şeklinde bir düşünce akla gelebilir. Ancak antik Roma Hukukundan beri gelen en önemli ceza hukuku ilkelerinden birisi şudur: Kanunsuz suç ve ceza olmaz. Biraz açarsak, bir eylemin suç sayılması ve bu eylemi işleyene ceza verilmesi için suçun tanımının ve bu suça verilecek cezanın türü, süresi ve kapsamı gibi bütün ögelerinin yasada belirtilmiş olması gerekir. Bunun doğal bir sonucu da şudur. Bir eylem, ceza yasasında tanımlanmış olan bir suça çok benzese bile, eğer o eylem bütün öğeleri ile yasada tanımlanarak suç olduğu belirtilmemişse o eylemin suç sayılması ve eylemi işleyene ceza verilmesi mümkün değildir. Bir örnek: Bir kişinin onurunu incitecek bir söylemde bulunulması pek çok ceza yasasında hakaret suçu olarak tanımlanır. Bu suç tanımlanırken, yasa metninden, suçun, ancak tanıma giren söylemin gazete ve dergi gibi basılı yayın organlarında yer aldığı takdirde oluşacağı gibi bir anlam çıkıyorsa, yargıç, televizyon yayınında yer alan bir hakaret söyleminin suç olmadığı şeklinde karar verir. İşte bu bakımdan, geleneksel suçların tanımı ile ilgili tanımlarda böyle kısıtlayıcı ifadeler varsa, örneğin Internet ortamında işlenen bir telif hakkı ihlali cezalandırılamayacaktır. Sonuç olarak, hakaret, hırsızlık gibi geleneksel suçların bilgisayar yarmacılığı tekniklerinden yararlanılarak işlenmesi halinde, yasa metninde kısıtlayıcı ibareler bulunduğu görülürse bu ibarelerin bilgisayar yarmacılığını dışarda bırakmayacak şekilde değiştirilmesi gerekir.
Diğer taraftan, bilgisayar yarmacılarının kullandığı her üç saldırı türünün de ( yani
1. Yetkisiz kullanım,
2. Kötü amaçlı bilgisayar programları yoluyla saldırı ve
3. 3. Bilgisayar ve ınternet yoluyla işlenen sataşıcı, rahatsız edici eylemler )
başka bir suça olanak veya ortam sağlamaları söz konusu olmasa bile, kendi başlarına suç sayılma niteliklerine sahip oldukları görülmektedir. Bununla beraber, yukarda verilen açıklamadan anlaşılacağı üzere, bu eylemlerin gerçekten suç sayılmaları için ceza yasasında net olarak tanımlanmaları gerekmektedir.
Diğer taraftan, bir yarmacılık eylemini gerçekleştiren kişinin hak ettiği Cezaya çarptırlması için ceza yasasında eyleme uyan suç ve ceza tanımlarının yapılmış olması da yetmez.. Söz konusu eylemi yapan kişinin ve eylemde kullanılan sistemin tesbiti için adli bilişim adı verilen ve yeni yeni geliştirilmekte olan disiplinin kullanılması gerekir. Ama bundan da önce ceza muhakemeleri usulü adı verilen hukuk dalı ile ilgili mevzuatın suçu ve suçluyu bulma, delilleri toplama, delillerin değiştirilmesini önleme gibi çalışmalara ışık tutan adli bilişim tekniklerinin kullanuılmasına imkan verecek hükümleri içermelidir. Yarmacılıkla savaşımın asıl zayıf yanı da burası olmakla beraber, adli bilişim ve ceza muhakemeleri usulünün bilişimle ilgili hükümlerinin ayrı bir yazıda ele alınması gerekmektedir.
B – YASA HÜKÜMLERİ
-
1 -Kısıt
Dergimiz bir bilişim kültürü dergisi olduğu için, bilişimcileri çok yakından ilgilendirse bile, teorik hukuki tartışmalardan ve hukuk tekniğinin jargonuna bulanmış uygulamayla ilgili açıklamalardan uzak durmak gerektiğini düşünüyorum. Bu bakımdan yarmacılıkla ilgili yasa hükümleri hakkında kısa bir açıklama ile yetinilecektir. Bununla beraber yandaki kutucukta Fransa ve İngiltere’deki Bilgisayar Yarmacılığı ile Doğrudan veya Dolaylı Olarak İlgili Ceza Hükümlerini bulacaksınız. Türk Ceza yasasında yer alan Bilişim Suçları ile ilgili maddelerin şematik bir özeti de ayrı bir tablo içinde verilmiştir.
2 - ABD’ Örneği.
Bilişim ve iletişim teknolojilerini ve özellikle Internet’i en yaygın şekilde kullanan ülke ABD olduğu gibi, bilgisayar yarmacılığı ile ceza hukuku zemininde savaşım için en çok çaba gösteren ülke de ABD dir. Gerçekten hem ABD Kongresi ve hem de eyalet meclisleri durmadan yeni yasalar kabul etmektedir. Buna rağmen, adalet ve güvenlik makamlarının bu çabaları sonucunda yarmacılık suçunun önlendiğini veya toplumda gereken güvenin sağlandığıni ileri sürmek mümkün olamamaktadır. Ancak, ağır cezalar suç işlenmesini önleyememekle beraber, halkın bu eylemler karşısındaki öfkesi açığa vurulmuş, toplum bir nebze olsun tatmin edilmiş olmaktadır..
Dünyayı saran terör olayları, bu savaşıma yeni bir ivme kazandırdı. Örneğin, “2000 Yılı Terörizm Yasası” (Terrorism 2000 Act) adıyla çıkarılan yasa, terörizm tanımını, “kamu yönetimini etkilemek veya halkı korkutmak kastıyla bir elektronik sisteme ciddi olarak müdahalede bulunmak veya bu sistemi ciddi olarak bozmak eylemini de kapsayacak şekilde genişletmektedir. Bununla beraber gerek bilişim ve gerek hukuk uzmanları, bu yasanın bilgisayar yarmacılığı ile savaşımdaki etkisinin sınırlı kalacağını ileri sürüyorlar. Zira yasa her yarmacılık olayını değil sadece herhangi bir şekilde kamu yönetimini etkilemek amacı taşıyan bu tür eylemleri terörizm saymaktadır. Yani siyasal amaç taşımayan yarmacılıklar yasanın kapsamı dışında kalmaktadır.
Bu tartışmalar sürerken 11 Eylül yaşandı. Bu olay üzerine alınan bir dizi eylem arasında kısaca Yurtsever Yasası olarak adlandırılan yasa kabul edildi . Bu yasa ABD’nin iç güvenlik makamlarına ve ulusalararası haberalma örgütlerine geniş kapsamlı yetkiler vermiş, buna karşılık, bu yetkilerin kötüye kullanılmasının önlenmesini sağlayan kontrol ve dengelemeye yönelik güvencelerden büyük ödünler verilmesini mümkün kılmıştır. Hacim olarak 342 sayfa tutan Yasa, irili ufaklı 15 ayrı yasada değişiklik öngörmektedir.
Burada bizi ilgilendiren, Internet gibi ortamlarda çevrimiçi olarak yürütülecek çalışmalar ile izleme ve denetleme faaliyetleridir. Öncelikle siber suçlar konusunda Yasanın adli araştırma ve kovuşturma açısından - kişisel özgürlük ve hakların bir ölçüde göz ardı edilmesi suretiyle - yetkili makamların işini büyük çapta kolaylaştırdığı görülmektedir. Öyle ki, yargısal makamlardan izin alınması gibi güvenceler oldukça sulandırılmış, hatta bazı durumlarda tamamen gereksiz kılınmıştır.
Örneğin bu yasa kapsamı içindeki durumlarda , “bilgisayar saldırganı” olduğundan kuşkulanılan biri hakkında “dinleme”, “izleme” gibi casusluk işlemleri yürütülmesi için mahkemeye başvurulması gerekmem.
Bilgisayarda Hileli ve Kötüye Kullanımlar Yasası’nın dinleme ve izleme ile ilgili hükümlerinin de uygulanması çok kolaylaştırılmıştır. Sözü edilen yasanın kapsamı ve öngördüğü cezalar konusunda da artışlar ve ağırlaştırmalar yapılmıştır. Örneğin , yasaya aykırı bir fiil işlenmesi halinde, ilk defa için 5 yıl olan ceza üst sınırı 10 yıla, tekerrür halinde ise 10 yıldan 20 yıla çıkarılmıştır. Suçta kasıt unsurunun saptanması , suçların Birleşmesi (içtima) açısından zanlı aleyhine bir durum yaratılmaktadır.
Kongre’de verilen bir soru önergesi üzerine ABD Hükümetinin Mayıs 2003 tarihinde verdiği cevaplardan Yurtsever Yasasının kredi kart yolsuzluk ve hırsızlıklarından bilgisyar yarmacılığına kadar oldukça geniş bir alanda etkin bir biçimde uygulanmakta olduğu anlaşılmaktadır.
3 -Türk Ceza Yasası
Bu sayfada yer alan ve Türk Ceza Yasasının Bilişim Suçları ile İlgili Hükümleri adını taşıyan tablo, Saldırı Türlerinin açıklandığı III’cü bölümdeki açıklamalar ışığında incelenirse görülür ki Türk Ceza Yasası, yarmacılık eylemlerini kapsamakta olağanüstü bir başarılı olmuştur. Bu yasada, yarmacılık eylemlerinden sadece bir kaçı (örneğin bezdirme ve taciz etme ) kavranamamaktadır. Diğer taraftan yaşam devam etmekte, Eşsiz büyük zekaların, aşırı kötü niyetle birleşiminden yeni yeni yarmacılık eylemlerinin doğması kaçınılmaz görülmektedir. Herhalde hukukta da bunlara karşı, fazla gecikmeden etkili önlemlerin alınacağını umalım.
dipnotlar
(1)
Eric S. Raymond, A Brief History of Hackerdom, http://www.oreilly.com/
y
(2)
İngilizce’deki netizen sözcüğü karşılığı kullanıyorum.
(3)
Unauthorised access
(4)
Altering web sites
(5)
defacing
(6)
Denial of Service (DoS) Attacks
(7)
distributed DoS attack:
(8)
Ronald B. Standler, Computer Crime http://www.rbs2.com/ccrime.htm
Forensic Computer Analysis
(9)
Uniting and Strengthening America by Providing Appropriate Tools Required to Intercept and Obstruct Terrorism Act (P.A.T.R.I.O.T Act )(Oct. 25, 2001) : Terörizmin Yolunu Kesmek ve Engellemek .için Gereken Uygun Araçları Sağlamak Suretiyle Amerikayı Birleştirme ve Güçlendirme Yasası