Bu çalışmada
Sir Isaac Newton ile
Gottfried Wilhelm Leibniz arasında yaşanan ve felsefe tarihine
Leibniz-Clarke Mektuplaşması olarak geçmiş olan tartışma özetlenmeye çalışılmaktadır.
Leibniz-Clarke Mektuplaşması olarak adlandırılan yazışmalar
Leibniz tarafından kaleme alınan beş mektup (ya da yazı) ile
Samuel Clarke tarafından bu mektuplara cevap olarak yazılmış olan beş yazıdan oluşmaktadır. Bu yazışmalar
1715 ve
1716 yıllarında yapılmış,
1717 yılında da
Clarke tarafından yayımlanmıştır.
Aslında
Newton’cularla
Leibniz arasındaki anlaşmazlık veya çekişmeler çok daha önce başlamış, Türkçe’de
yüksek matematik olarak adlandırılan diferansiyel ve entegral hesapların önce kimin tarafından bulunduğu iki taraf arasında anlaşmazlıklara ve karşılıklı intihal (aşırma ) ithamlarına yol açmıştı. Bu tartışmalar
Leibniz’in
1715 te
Galler Prensesi Caroline’ye
(+) yazdığı bir mektupta,
Newton’un çalışmalarını felsefe ve tanrıbilim açısından sert bir dille eleştirmesiyle yeni bir boyut kazandı.
Newton’un dostu ve taraftarı olan
Clarke, bu mektuptaki suçlamaları yanıtlayan bir yazı hazırlayarak
Leibniz’e iletilmek üzere
Prenses Caroline’ye verdi ve böylece bu yeni tartışma başlamış oldu.
On sekizinci Yüzyılda Avrupa’nın önde gelen iki fikir adamının mektuplaşma yoluyla yaptıkları tartışma, o dönemde bilim, politika, din ve etik alanında doğal din, tanrı, deizm, teizm, uzay, zaman gibi kavramların ne kadar hararetle felsefi tartışmalara konu olduğunu göstermektedir.
Bu kavramların bir bölümü bugün
bilim tarafından, kesin değilse bile, tatmin edici çözümlere bağlanmış, geri kalan konular ise ya karara bağlanmasından umut kesildiği için, ya da daha kötüsü, Dünyamızın içinde bulunduğu koşullar, bu gibi metafizik konularının
fantezi sayılmasına yol açtığı için gündeme pek alınmaz olmuştur
Caroline_of_Ansbach
Yazının WEB sürümünün yayına hazırlamas henüz tamamlanamamıştır.
Bununla beraber yazının tüm metninin pdf formatındaki sürümünü buradan indirebilirsiz.
Libniz-Newton.pdf