Felsefe disiplini hemen her entelektüel zeminde ilgi çeken bir konudur. Ancak ilgi görmesi kolayca içselleþtirilebileceði anlamýna gelmemektedir. Felsefenin içselleþtirilmesinin gerekip gerekmediði ayrý bir konu olmakla birlikte, Felsefenin bir disiplin olarak diðer sosyal disiplin ve bilimler karþýsýnda (ve içinde) nasýl bir konumda olduðu, hangi kaygýlarý taþýdýðý, vizyonunda neler bulunduðu, kýsacasý toplumsal yaþantýnýn neresinde, nasýl popülerleþebildiði hakkýnda makul seviyede bilgi sahibi olmak da bir gereklilik olarak ortaya çýkmaktadýr.
Sosyal disiplin ve bilimlere yeteri kadar aþina olmayanlarýn da bulunduðu ortamlarda Felsefenin bizzat felsefi boyutlarda dile getirilmesi ya da tezekkür edilmesi çoðu zaman verimli sonuçlar doðurmamaktadýr. Dinleyicileri ve katýlýmcýlarý Felsefe müzakerelerinin olasý kasvetinden uzak tutabilmek için bu çalýþmada Felsefe limon üzerinden betimlenmeye çalýþýlmýþtýr. Felsefenin limon üzerinden betimlenmesinin nedenleri ise zaten sununun gidiþatý içinde kendini gösterecektir. Sunu için öngörülen zaman göz önüne alýnarak anlatým Limona Dair baþlýklý bölüm ile sýnýrlý tutulmuþtur. Bu bölüm konuþma isterleri doðrultusunda tasarlandýðý için bir makale ya da konferans metni formatýna aykýrý bulunabilir. Sununun Limondan Felsefeye baþlýklý bölümü ise, dinleyicilerin de soru sorabilmelerinin ve katýlýmlarýnýn saðlanabilmesi amacýyla düzenlenmiþtir. Bu bölümde Felsefe kavramsal platformda ele alýnacaðýndan, dinleyicilerin ilgi ve katýlýmýnýn konunun kývam ve hacmini belirlemesi amaçlanmýþtýr. Felsefece Sorular ve Sonsöz baþlýklý son bölümde yine sofra sohbetinde üzakere edilebilecek güncel sorulardan bazýlarý iþaret edilmiþtir

[A] Eðer güneþin ýþýklarý bir þeyin içerisine hapsolu nabilseydi bu þey limon olurdu denir. limon kimilerine de Akdeniz ambiyansýný yayan güneþli bir iklimi, yani aydýnlýðý çaðrýþtýrýr. Özellikle soðuk, bulutlu ve kasvetli bir atmosferin neredeyse yýlýn tamamýna egemen olduðu Kuzey ülkelerindeki insanlar için güneþ ve dolayýsýyla aydýnlýk bir özlem haline gelmiþtir.

[A]Felsefe nin baþlangýç noktasý, hatta tözü bilgidir. Felsefe disiplini bilgiyi sorgular, tartýþýr. Ýnsanýn içinde bulunduðu en geniþ mekanýn yani uygarlýðýn (makro kültür) her boyutunun sorgulanmasý filozofun ana meþgalesi olmuþtur. Hatta Bertrand Russel Aristo’ya göre Felsefe ile bilim ayný idi. Zamanla bilim ondan koptu biçiminde bir yorum yaparak Antik Çað’da Felsefe ile bilimin örtüþtürüldüðünü savlamaktadýr. Kant ise Felsefe , bilgelik yolunda bir çabadýr tespitini yapmaktadýr. Kýsacasý Felsefe niçini açýklamaya çalýþýr. Böylece bilinmeyene ýþýk tutmaya, insaný aydýnlatmaya yönelik sürekli bir çaba içindedir.

[B] Limon un coðrafi çýkýþ noktasý kesin olarak belirlenememekle birlikte 4000 yýl önce Güney Asya’da yetiþtirildiðine iliþkin genel bir kanaat oluþmuþtur. limon , Güney Asya’dan Çin ve Arabistan topraklarýna ve giderek Roma Ýmparatorluðu coðrafyasýna yayýlmýþtýr.

[B] Felsefe Asya kökenli bir disiplindir. Sosyal bilimciler Felsefe nin ortaya çýkýþýnda beþ büyük bilgeye iþaret ederler. Asya’nýn güneyine tekabül eden farklý coðrafyalarýnda yaþamýþ olan bu beþ büyük bilge; Zerdüþ<:/b> (M.Ö. 628-551), Thales< (M.Ö. 625-547), Konfüçyus (M.Ö. 551-479), Lao-Çu (6.y.y.) ve Gautama Buddha (M.Ö. 563-483) olarak sýralanýr. Beþ büyük bilgenin ayný dönemlerde yaþamýþ olmasýnýn tesadüf olduðu düþünülemez. M.Ö. 5. ve 6. yüzyýllar; þehirlerin kurulmaya baþlandýðý, tarýmsal faaliyetin iktisadi yapýda önemli bir role kavuþtuðu, köle emeði sayesinde kimilerinin düþünce üretmeye zaman ayýrabildiði, ticaret sayesinde bilgi alýþveriþinin hýzlandýðý özel bir tarihsel sürece denk gelmektedir. Ayrýca bu baðlamda belli bir filozof ismi telaffuz etmek zor da olsa kendine özgü maneviyat sistematiði ile ezoterik Mýsýr’ýn kadim tefekkürü de Felsefe tarihi sahnesinde rol almýþtýr. Felsefe , Güney Asya’dan Mezopotamya’ya ve Anadolu’ya, Akdeniz yoluyla da Antik Yunan ve Antik Roma coðrafyasýna yayýlmýþtýr.

. [C] Kuzey Avrupa ülkeleri limon ile ancak Haçlý Seferleri sonucunda tanýþabilmiþlerdir. Ýngiltere’de ise limon , Ortaçað’da artýk bilinmekteydi

[C] Ortadoðu bilginin temerküz ettiði bir bölgedir. Güney Asya’nýn (Med/Pers-Hint) düþünsel birikimi Mezopotamya’da harmanlanmýþ ve Kudüs zamanla adeta bir maneviyat ve tefekkür merkezi haline gelmiþtir. Kuzey ve Orta Avrupa’dan buraya gelen Hýristiyanlar (Haçlýlar) Kudüs’te sadece tanýmadýklarý kadim Hýristiyanlýkla deðil ayný zamanda Kabala ve Batýni Ýslam ile de tanýþmýþlardýr. Bu yeni tanýþýklýklarýnýn kendilerinde yarattýðý sentezleri Avrupa’ya taþýmamalarý düþünülemezdi.

[D] Limon un yaþamsal yani hayat kurtarýcý özelliðinin keþfi için ise uzun deniz seyahatleri döneminin gelmesi gerekmiþtir .

[D]Kant, Felsefenin;Neyi bilebilirim? Ne yapmam gerekir? ve Neyi ümit edebilirim? sorularýna cevap aradýðýný ifade eder. Ýþte bu baðlamda Felsefe insanýn bitmez tükenmez meraklarý ile uðraþmak durumundadýr. Merak etmek sorgulamayý, sorgulamak ise düþünme etkinliðini gerektirir. Okyanuslarý, yeni ülkeleri keþfetmek büyük projelerdir ve bu giriþimler cesaret kadar fikrî arka planý da gerektirir. Çünkü bu tür büyük giriþimler eskinin ya da mevcudun ezberinin bozulmasý na yöneliktir. Böylesine giriþimlerin bilgi ye baþvurulmaksýzýn baþarýlý olma þanslarý yoktur. Yeni ufuklar açmak yolunda yürüyenlerin ihtiyaç duyacaklarý arka planý Felsefe olarak adlandýrmak yanlýþ olmayacaktýr. Örneðin, yakýn geçmiþin en büyük toplumsal deðiþimlerinden biri olan Sanayileþme (Sanayi Devrimi )nin tamamlayýcýsý olan öge Aydýnlanma ’dýr (Aydýnlanma Felsefesi). Aydýnlanma Felsefesi, Sanayi Devrimi’nin hem arka planýný oluþturmuþ, hem de onunla koþut olarak evrilmiþtir. Ýþte eskinin ezberinin bozulmasý ya da yeni paradigma yani, bilgi nin göklerden yeryüzüne indirilmesi Kant ’ýn veciz bir þekilde ifade ettiði merak etmek – sorgulamak – düþünce üretmek dinamizminin bir sonucudur.

. [E ] Amerika’nýn keþfinden sonra Avrupa’nýn güçlü ülkelerinin askeri ve ticari filolarý okyanuslarda aylarca süren seferlere çýkmýþlardýr. Bu uzun deniz seferleri esnasýnda denizcilerin beden ve yüzlerinde yaralar çýkmasý suretiyle ýzdýraplý bir þekilde öldükleri görülmüþtür. 1600-1800 yýllarý arasýnda yapýlan seferlerde bir milyona yakýn denizcinin ölümüne neden olan bu hastalýk C vitamini yoksunluðundan kaynaklanmaktaydý (Üskorpit ). Dr. James Lind tarafýndan yapýlan araþtýrmalar sonucunda bu hastalýðýn tedavisinde limon un kullanýlmasý gerekliliði ortaya çýkýnca limon uzun deniz seferlerinin adeta bir vazgeçilmezi haline gelmiþtir. Sözü edilen yüzyýllarda köle ticaretinin de ekonomik dinamizmin önemli bir unsuru olduðu anýmsanýrsa, gemilerle taþýnan kölelerin yaþamlarýnýn da en az denizcilerin yaþamlarý kadar önemli olduðu kolayca anlaþýlabilir. Uzun süren deniz seferlerinde bir baþka ilginç durum saptanmýþtýr. Herhangi bir nedenle açlýðýn baþ gösterdiði uzun seferlerde gemilerdeki fareleri yiyerek hayatta kalabilen denizcilerin üskorpit hastalýðýna yakalanmadýðý görülmüþtür. Bu ilginç tespitin sonrasýnda denizciler o zamanlarda dahi insanlara ve ürünlere zararlý olduklarý bilinen farelere dokunmamaya, onlarý öldürmemeye gayret göstermiþlerdir. Daha sonralarý anlaþýlmýþtýr ki; fareler genetik olarak C vitamini depolayabilen hayvanlardýr ve haliyle limon un bir tür alternatifini oluþturmuþlardýr

[E] Felsefe yi bir an için bir iç deniz olarak düþünelim. Bu iç deniz de Karadeniz olsun. Bilindiði gibi Karadeniz Dinyeper , Dinyester , Don , Tuna , Sakarya , Kýzýlýrmak gibi çeþitli nehirlerle beslenmektedir. Her bir nehir deðiþik kaynakdan, farklý coðrafyadan doðup akmaktadýr. Bu nehirlerin taþýdýklarý ise, haliyle coðrafyalarýnýn doðasýnýn mevcutlarýna ait olacaktýr. Yani her birinin Karadeniz ’e taþýdýðý canlý, cansýz birikim farklýlýklar gösterecek, ayrýca, coðrafyalarýnýn aldýðý yaðýþ miktarý ile orantýlý debilere de sahip olacaklardýr. Hatta kimileri zaman zaman, kimileri de uzun bir süre kuruyabilecektir. Kýsacasý, bir iç deniz olarak Karadeniz’in yapýsý, bileþimi ve de kaderi kendisine dökülen akarsular tarafýndan belirlenmek durumundadýr. Ýþte Felsefe de týpký Karadeniz gibidir. Þöyle ki, Felsefe nin yapýsýný, bileþimini ve kaderini; müsbet bilimler, sosyal bilimler, tarih, mitoloji, metafizik, din ve mistisizm ve Felsefe nin tarihi akarsularý belirler. Burada Felsefe tarihine özellikle dikkat etmek gerekir. Felsefe tarihi akarsuyunu Felsefe denizinde delta oluþturan bir akarsu olarak düþünmek gerekir. Her deltada görülen tipik özellik Felsefe tarihinin yarattýðý deltada da görülür. Bu da oluþan delta ile denizin birbirinden kolay kolay ayýrt edilememesidir. Yani Felsefe nin en büyük bölümünü kendi tarihi oluþturur ki, bu da kimi zaman Felsefe nin diðer disiplin ve bilimlerle arasýna kara kedi girmesine neden olur. Felsefe denizine dökülen akarsularýn debisindeki farklýlýklar Felsefe nin konusunun sürgit ayný olmasýný engeller. Tarihsel süreçler içinde bazen bir, bazen iki, bazen daha fazla akarsu baþat olabilir. Russel ’in Aristo ’ya atfen ifade ettiði gibi Antik Çað ’ýn baþlarýnda nasýl Felsefe ile bilim özdeþleþmiþse, sonralarý da Orta Çað’da Felsefe ile din/metafizik özdeþleþmiþtir. Bu özdeþleþmelerin insanlýk için ne denli hayýrlý olup olmadýðý Felsefe nin sýnýrlarýný dahi zorlayabilecek hassas bir konudur. Ancak þu söylenebilir ki; Felsefe kendini besleyen herhangi bir akarsunun hakimiyeti altýna girebilir, tamamen onun özelliklerine de bürünebilir. Dolayýsý ile özgün karakterini yitirmesine raðmen kendisine dökülen herhangi bir (birkaç) akarsu adeta Felsefe nin bir alternatifi gibi iþlevselleþebilir.

.[F]limon un tayýnlarýnda sürekli yer almasý denizcilerin imajýný da etkilemiþ olsa gerek ki, (belki sürekli suratlarýný buruþturup duruyorlardý!) o zamanlarda Ýngiliz denizcilerine limon i herifler lakabý takýlmýþtýr

[F] Filozoflar toplumun her kesimi tarafýndan baþ tacý edilmezler. Felsefe nin karmaþýk, anlaþýlmasý zor hatta kasvetli içeriði filozoflarýn da kimilerince sevimsiz insanlar olarak algýlanmalarýna neden olmuþtur.

[G] Uzun deniz seferlerinin sonucunda Amerika kýtasýnýn keþfi Avrupa’nýn bir çok yeni gýda türü ile tanýþmasýna neden olmuþ ve bu gýdalar zaman içinde Avrupalýlar için temel gýda maddeleri haline gelmiþtir. Örneðin; patates, domates, tütün, mýsýr, kakao, ve benzerleri. limon ise, eski Dünya’nýn bir ürünü olarak Kolomb tarafýndan Amerika kýtasýna taþýnmýþtýr

[G] Amerika kýtasýnýn keþfinden sonra bu kýtada (özellikle Kuzey Amerika’da) yaþanan dinamizm Avrupa ve Asya kýtalarýndaki sosyo-politik süreçlere çok þeyler katmýþtýr. Özellikle Amerikan Baðýmsýzlýk Savaþý , Avrupa ve Asya’daki çoðu sosyo-politik hareketliliklerde esin kaynaðý teþkil etmiþ ve bir anlamda ulusal baðýmsýzlýðýn (istiklal mücadelesinin) kaynaðýný oluþturmuþtur. Ancak þurasý unutulmamalýdýr ki; eski Dünya’nýn tüm kültürel müktesebatý da (felsefi birikimi) 16.yüzyýldan itibaren Amerika’ya taþýnmýþ bulunmaktaydý.

[H] Ortaçað ve hemen akabinde limon , aristokratlarýn da yakýn ilgi alaný içindedir. limon çiçeðinin güzelliði dolayýsýyla limon aðacý dikip yetiþtirmek neredeyse aristokratik bir gereklilik haline gelmiþtir. Limon aðaçlarýný kuzeyin soðuk ikliminden, sert rüzgarlarýndan korumak için gerekli önlemleri almak uðruna yüklü masraflarý göze almak, aristokratlar için yadýrganmayacak bir davranýþ biçimi olmuþtur.

[H] Otorite (krallar, aristokrasi, yönetenler) mümkün olduðunca filozoflarýn ya da bilgelerin yakýnlarýnda bulunmalarýný tercih etmiþtir. Antik Yunan ’da sofistler aristokratlara akýl hocalýðý yapmýþlar, Antik Roma ’da ise asil olmayan filozof ve bilgeler senatör olarak görevlendirilip, kendilerinden istifade yoluna gidilmiþtir. Ayrýca, filozof ve bilgelerin güçlünün yakýnýnda olmasý doðaldýr çünkü filozof ya da bilge doðasý icabý yaþadýðý toplumda bir çok kiþi ya da kurumu karþýsýna almak durumunda kalacaktýr. Bu bakýmdan kendisinden istifade edilmesi isteniyorsa güçlü (otorite) tarafýndan korunma altýna alýnmasý bir zorunluluktur. Örneðin, Aristo, Kral Filip ve Büyük Ýskender ’in danýþmanlýðýný yapmýþ, ünlü hatip Cicero ise senatör olarak Roma Senatosu ’nun bir çok kararýnda etkili olmuþtur. Daha sonraki tarihsel süreçlerde de durum deðiþmemiþ örneðin; Bacon Ýngiliz Sarayý ’nýn vazgeçilmez danýþmanlarýndan biri olmuþ, Rus Çar ve Çariçe’leri Avrupa’nýn bir çok filozof ve bilgesi ile dostluklar tesis ederek fikir alýþveriþi yapmýþlardýr.

[I]Burada yeri gelmiþken, Fransýz Kralý ünlü IVX. Lui ’den de söz etmek gerekir. IVX.Lui , öðünlerinde yer alan salatasýnýn üzerinden limon dilimlerini hiçbir zaman eksik etmezdi. Bunun nedeni de olasý lanetlere karþý limon un bir tedbir olarak öngörülmesiydi. 14.Lui ’nin 77 yaþýnda öldüðünü ve 72 yýl krallýk yaptýðýný da belirtmeden geçmemek gerekir!

[I] Felsefe denizini besleyen akarsulara deðinirken metafizik ve mistisizm nehirlerini de sýralamýþtýk. Kehanet , fal , büyü (kara büyü) gibi kategoriler kuþkusuz metafizik ve mistik unsurlardýr. Tarihin kimi dönemlerinde Felsefe nin baþat belirleyicisinin okült kavramlar olduðu görülebilmektedir.

.[J]Tarih sahnesinde böylesine roller alan limon , bugünün Dünya’sýnda da özgün bir konuma sahiptir. Genetiði çözülerek etkileri, yararlarý týbben tespit ve tescil edilen limon a acaba alternatif týp nasýl bakmaktadýr? Alternatif týbba göre, limon iradenin gýdasý sayýlmaktadýr.














Böylece özgüveni saðlayýcý, bünyeyi ve zihni dinçleþtirici ve gücü artýrýcý bir gýda niteliðindedir. Yine limon yaratýcý enerji ye kaynak saðlar. Yani yaþamýn üretilmesine katkýda bulunur, yeni projelerin yaratýlmasý için vazgeçilmez bir besindir. Alternatif týp limon un anti-bakteriyel özelliðini ön plana çýkarmakta, limon yaðýnýn da anti-depresan olarak konsantrasyonun saðlanmasýndaki önemli etkilerine iþaret etmektedir. limon ayrýca dokularýn ve kanýn yenilenmesi için de hararetle tavsiye edilir. Tüm bu özelliklerinden dolayý mükemmeliyetçi bir tarzý olanlarýn ve yine yaratýcýlýða dayalý bir mesleði olanlarýn limon aroma terapisine sýk sýk baþvurduklarý görülmektedir

[J] Felsefe salt tarihsel süreç içinde cereyan eden makro dinamizmlerin çözümlenmesinden ibaret deðildir. Ýnsan aklýnýn bir tezahürü olan Felsefe insan odaklý, insaný çözümleyen ve sorgulayan bir genetiðe de sahiptir. Ýnsanýn kendini ve bu anlamda maneviyatýný sorgulamasý insan- Felsefe tümleþmesi baðlamýnda insaný derin bir tefekkür alemine de sürükleyebilmiþtir. Felsefi planda insanýn kiþisel kurtuluþu bilgelik, kemalat düzlemlerinde aranabildiði gibi dinsel platformdaki maneviyatýn öngördüklerinde de aranabilmiþtir. Örneðin, ezoterik Mýsýr ya da kutsal kitaplar odaklý semavi dinlerde biat, kadercilik çerçevesi içinde ya ruhban sýnýfa ya da dinsel bir öðretiye baðlanma lüzumu vardýr
Antik Çaðlardaki felsefi arayýþlarýn çýkýþ noktasý ise Milet ’dir. Deniz ticaretinin merkezi konumundaki Milet, farklý coðrafyalardaki insanlarýn, kültürlerin, deneyimlerin bir araya geldiði bir liman þehriydi. Ticaret yapan insanlarýn farklýlýklarýný beraberlerinde getirmemeleri olasý deðildir. Ýþte insanlarýn farklýyý görme ile baþlayan öðrenme süreci doðal olarak etkilenme yi doðurdu ve insanlar doða olaylarýný, maneviyatlarýný ve toplumsal statüyü her boyutu ile sorgulamaya baþladýlar. Bu gelinen nokta Antik Yunanýn (Ýonya ’nýn) doðu ve ortadoðu mistisizminden farklýlýk noktasý, bir baþka deyiþle sekülerleþmesi olarak telakki edilebilir. Bu coðrafya ile ilgili olarak deðinilmesi gereken diðer bir husus da Felsefe nin kitlelere yayýlmasý ya da Felsefe nin demokratikleþmesi olgusudur. Bu konuyu biraz daha ayrýntýlandýrmakta yarar vardýr. Antik Yunan uygarlýðýnýn en yaygýn kurumsallaþmalardan birisi Amfitiyatro geleneðidir (Yunanca’da teori ve tiyatro ayný kökten neþet eder). Amfitiyatro performanslarý binlerce kiþinin izlediði, katýldýðý görkemli yapýlarda gerçekleþtirilmekteydi. Hemen her yerleþim bölgesinin vazgeçilmezi niteliðindeki Amfitiyatrolar çoðu zaman þehir nüfusunu aþan bir kapasiteye dahi ulaþabiliyorlardý. Komedi , trajedya , þiir ,anlatý , efsane ve tanrýlarýn konu edildiði performanslar sadece aktörlerin (oyuncularýn) diyalog ve repliklerinden oluþmuyor, bizzat izleyicilerin de performansa katýlmasý (müdahale etmesi) biçiminde sürdürülüyordu. Yani izleyiciler performansý sadece dinlemekle kalmýyor, sahnelenene iliþkin olarak akýl yürütüyor, yorum getirebiliyor ve eleþtirebiliyorlardý. Ýþte performans esnasýnda sahnede sergilenenlerin yorumlarýnýn yapýlmasý geleneði Felsefe nin kitleselleþmesi ya da demokratikleþmesi sürecinde bir milad niteliðinde görülmektedir.
Ýnsanýn kiþisel geliþimi (sorgulama-tartýþma) sürecinde zenginleþen Felsefe yine insana geri dönmekte, insaný yenilemekte, deðiþtirmekte, kýsacasý insanýn yaratýcýlýðýnýn dinamosu olmaktadýr. Zaten toplumlarýn tarihsel süreç içindeki makro dinamizmlerinin bir ögesini de tek tek (münferit) kiþilerin yaratýcý enerjisi oluþturmaktadýr.

[K]Acaba gündelik hayatýmýzda limon nerede durmaktadýr?
Öncelikle gündelik hayatýmýzda limon un kolay temin edilebilen bir gýda olduðunu belirtmek gerekir. Ancak, kolay temin edilebilmesi onun layýkýyla kullanýldýðý ya da tüketildiði anlamýna gelmemektedir. Sofralarýmýzda yer alan limon larý tümüyle kullanmayýz. Örneðin, çay a, çorba ya ya da salata ya sýkýlan limon son damlasýna kadar sýkýlmaz. Çoðu kez bir dilimi tam sýkýlmayan limon un diðer dilimine el atýlýr. Yani belki bolluðundan (ya da ucuz olmasýndan) belki de nedeni belli olmayan bir alýþkanlýkla limon en çok ziyan edilen gýda türlerinin baþýnda gelir. limon un sofralarda yer almamasý ise kimilerince anýnda yadýrganýr. limon un yokluðunu yadýrgayanlar sofra sahibi ya da garsondan derhal limon talep ederler. Bu talebi tetikleyenin limon un iþtah açýcý ya da nefsi kýrbaçlayýcý özelliði olarak yorumlamak gerekir. Onlar için limon suz bir sofra eksiktir ve en azýndan limon un sofrada mevcut ya da emre amade olmasý gerekir. Hiç kuþkusuz kimileri için ise sofrada limon bulunmamasý yadýrganmaz, bir eksiklik olarak hissedilmez.

[K] Antik Yunan ’da Felsefe nin nasýl kitleselleþtiðine yukarýda deðinmiþtik. Antik Roma sonrasýnda Felsefe Ortaçað Hýristiyan Dünya’sýnda Hýristiyan metafiziði, Ýslam Dünya’sýnda ise Ýmam-ý Gazali ile naklî Ýslam anlayýþý doðrultusunda baþkalaþmýþtýr. 17.yüzyýl ýn baþlarýnda Descartes ile baþladýðý kabul edilen Aydýnlanma Dönemi ’nden itibaren ise Antik Çað’ýn deðerleri tekrar insanlýðýn gündemine sunulmuþtur. Yani insanlýk sorgulama, tartýþma sürecine yeniden girmiþtir. Bu süreç, günümüz itibariyle çaðdaþ Dünya’da insanlar için alýþýlagelmiþ, hatta vazgeçilmez davranýþ biçimleri yaratmýþtýr. Ýþte bu davranýþ biçimlerinden biri de Felsefe ye gündelik yaþamda yaygýn bir biçimde yer verilmesidir. Felsefe yapmak gündelik yaþamýn bir parçasý haline gelmekle birlikte, kolaycýlýðýn, zamaný verimsiz harcamanýn kimi zaman da popülizmin bir aracý olarak tezahür etmektedir. Yani bir anlamda Felsefe günümüzde bol bulamaç tüketilebilmekte ancak, böylesine tüketilmesinden dolayý ondan beklenen yararlarýn saðlanýp saðlanamadýðý konusunda ciddi tereddütler hasýl olabilmektedir.

. [L]Yine limon un gündelik hayatta birlikteliklerinin de olduðu görülür. En tipik ya da alýþýlmýþ birliktelikler zeytinyaðý-< >limon ve nane-> limon birliktelikleridir. Bu birliktelikler zaman içinde oluþmuþtur ve kimilerince birbirlerini tamamladýklarý için bir bütün olarak telakki edilegelmiþlerdir. Bunun nedenini kimileri için limon un ekþi (asidik) olmasý dolayýsý ile tek baþýna tüketilmesinin zor olabilmesinde aramak yanlýþ olmayacaktýr

[L] Tarihsel süreç içerisinde Felsefe her ne kadar deðiþik kaynaklardan beslenip þekillenmiþse de çoðu zaman tarih-i Felsefe ve siyaset-iFelsefe bütünleþmeleri diðer þekillenmelere oranla daha aðýr basmýþtýr.

. [M] Bu noktadan hareket ile limon un bir baþka özelliðine de deðinmek gerekmektedir. limon u bir mermerin ya da taþýn üzerine sürekli olarak sýkarsanýz bir süre sonra mermerin ya da taþýn tahrip olduðunu kolayca görürsünüz. limon un bu tahrip gücü gündelik yaþamda konuþmalarýmýza dahi yansýmýþtýr. Örneðin; muhabbete >limon > sýkmak gibi.

[M] Felsefe kimi zaman her derde deva bir ilaç gibi telakki edilir. Ýnsanlar ya da toplumlarýn yaþadýklarý bazý kriz ve kritik konjonktürler felsefî çözümlerle aþýlamaz ya da bu haller Felsefe ye duyarsýzdýrlar. Hatta, duyarsýz olmakla kalmayýp tepki de verebilirler. Böylece bu dönemlerde, salt Felsefe ye yoðunlaþmak yarar yerine yýkýmlara neden olabilir. Sözgelimi, tarih, düþman ordularý þehirlerinin kapýsýndayken günler boyu meleklerin cinsiyetinin ne olduðunu tartýþan hükümdarlara tanýklýk etmiþtir.

[N]Bunlara raðmen, limon un tek baþýna çözüm getirdiði haller de vardýr. Sözgelimi, kapalý bir mekandaki aðýr ya da kötü kokular limon (limon kabuðu) yakýlmasý suretiyle giderilir. Yine kimi durumlarda biber gazýna muhatap olan kiþiler göz ve yüzlerine limon tatbik ederek gazýn etkilerini bertaraf ederler. Burada önemli bir ayrýntýya da iþaret etmek gerekir. O da, Limon Aðacý nýn kökünün çok þiddetli bir zehir ihtiva ettiði gerçeðidir. Yani limon bir tür panzehir özelliðine de sahiptir. Fakir sofralarýnýn olduðu kadar zengin sofralarýnýn da bir vazgeçilmezi olan limon dönüþtürülebilen ya da kendisinden yeni çýktý ve ürünler elde edilebilen nadir hikmetlerden biridir denilebilir. Sayýsýz içecek ve soslar, tatlý ve pastalar, esans ve parfümlerin özünün bildiðimiz ekþi limon olmasý bu gerçeði doðrulamaktadýr.

[N]zbr>


Felsefe nin kaynaklarý olarak; müsbet bilimler , sosyal bilimler , tarih, mitoloji , metafizik , din ve mistisizm ile Felsefe nin tarihi iþaret edilmiþti. Felsefe nin yaratýcýlýðý için bu kaynaklarýn birlikteliði gerekir. Bu birliktelikten yeni çözümler doðmasý beklenir, insanlýðýn vizyonu güncellenmeye çalýþýlýr.

[O] Yukarýda sýralananlardan anlaþýlan odur ki; limon her kesimin toplumsal yaþamýna bir yerden tutunmuþtur. Öylesine tutunmuþtur ki; mevcut deðilken bile limon dan söz etmek insanlarýn kimyasýný anýnda deðiþtirebilir. Örneðin; diþ etleri kamaþýr, aðýz sulanýr, yani hormonal bir deðiþim yaþanýr. Ýþte tam bu noktada ilginç bir soru akla gelmektedir. Acaba limon la tanýþmamýþ ya da hiç limon tatmamýþ bir insanda limon sözcüðü herhangi bir etki yaratýr mý? Sorunun cevabý muhtemelen hayýr olacaktýr.

[O] Felsefe den, felsefî müzakerelerden beklenenleri saðlayabilmek için

FELSEFE ÝLE TANIÞIKLIK

þarttýr. Tanýþýk olmayanlar için Felsefe anlamsýz bir çabadan ibarettir.

[P]Yine bu sorudan hareket ile limon u bir baþka platforma taþýyalým. Limon olmaksýzýn yaþam sürdürülebilir mi? Ya da limon insan için bir vazgeçilmez midir? Þurasý muhakkak ki; limon olmaksýzýn da yaþam sürebilir. Bu anlamda limon bir vazgeçilmez deðildir. Limon olmasaydý insan (yaþam) onu bir þekilde bir baþka “þey” ile ikame edecekti. Haliyle insan metabolizmasý da ikame edilene göre adapte olacaktý. Ancak, acaba limon yerine ikame edilen (þey) limon kadar doðurgan/bereketli ve dayanýklý olabilecek miydi? Yani limon kadar faydalý ve de ayný zamanda tahripkar olabilecek miydi?













Yine baþka bir deyiþle limon kadar paradoksal unsurlarý içerebilip zýddýna dönüþebilme (bu anlamda yenilenme ve geliþme saðlayabilme) yetisine sahip olabilecek miydi? Ýkame edilen (þey) limon kadar kolay elde edilebilip, limon kadar keyfe keder tüketilebilecek miydi?

[P] Felsefe M.Ö. 5.ve 6. yüzyýllarda beþ büyük bilge böyle buyurdu diye tarih sahnesine çýkmamýþtýr. Tarihsel dinamizmin belli bir süreci Felsefe nin maddi alt yapýsýný oluþturduðu için ortaya çýkmýþtýr. Felsefe yine tarihsel süreç içinde evrilmiþ ve bugünkü muhtevasýna kavuþmuþtur. Hiç kuþkusuz yine süreç içinde yenilenerek, biçim deðiþtirebilecektir. Limon olmaksýzýn yaþam sürdürülebilir mi? Ya da limon insan için bir vazgeçilmez midir?
Þurasý muhakkak ki; limon olmaksýzýn da yaþam sürebilir. Bu anlamda limon bir vazgeçilmez deðildir. limon olmasaydý insan (yaþam) onu bir þekilde bir baþka þey ile ikame edecekti. Haliyle insan metabolizmasý da ikame edilene göre adapte olacaktý. Ancak, acaba limon yerine ikame edilen (þey) limon kadar doðurgan/bereketli ve dayanýklý olabilecek midir? Yani limon kadar faydalý ve de ayný zamanda tahripkar olabilecek midir? Yine baþka bir deyiþle limon kadar paradoksal unsurlarý içerebilip zýddýna dönüþebilme (bu anlamda yenilenme ve geliþme saðlayabilme) yetisine sahip olabilecek midir? Ýkame edilen (þey) limon kadar kolay elde edilebilip, limon kadar keyfe keder tüketilebilecek midir? >Felsefe bugün itibariyle (evrildiði kadarýyla) zýtlýklarý bünyesinde barýndýrabilmekte ve bu sayede doðurganlýðýný sürdürebilmektedir. Yani, Felsefe nin gücü aslen bünyesinde barýndýrdýðý paradoksal unsurlardan kaynaklanmaktadýr. Platon’la baþlayan, Hegel ile zirve yapan idealizm ayný felsefi þemsiye (metodoloji) yani, diyalektik yöntemi muhafaza ederek Marks ile materyalizmi doðurabilmiþtir. Kýsacasý Felsefe siz bir toplum (toplumsal süreç) belki kuramsal olarak savunulabilir ancak Felsefe nin yerine ikame edilecek olan (þey) muhtemelen Felsefe nin kötü bir kopyasý olmak durumunda kalabilecektir.

[R]limon hakkýnda söylenebilecekler hiç kuþkusuz bunlarla sýnýrlý deðildir. Bununla birlikte buraya kadar masaya yatýrdýklarýmýzla söyleyebiliriz ki, limon insan yaþamý için gerekli özü içeren kendine özgü mevcudiyetlerden biridir. limon la tanýþamayan ya da limon u tüketmeyen insanlar, kesimler ya da topluluklar da vardýr, olmaya devam edeceklerdir de.
Ancak, limon la tanýþamamýþ bu insanlarýn yaþamdan tat almalarý yani yaþam serüvenleri, hastalýk ve zaafiyetlere karþý dirençleri yani çözümsüzlüklere karþý dayanýklýlýklarý limon la tanýþan, limon u tüketen insanlardan farklý olmayacak mýdýr?

[R] FELSEFE ] ÝLE TANIÞAMAYAN KÝÞÝ YA DA TOPLUMLAR SADECE STATÝK BÝR TOPLUMSAL DÜZENÝN GAM VE KASAVETÝNE KATLANMAK DURUMUNDA KALMAYACAKLAR, AYNI ZAMANDA EMSALLERÝNE GÖRE TARÝHSEL DÝNAMÝZMÝ DE GERÝDEN TAKÝP ETMEYE MAHKUM OLACAKLARDIR.

Bugün yaþadýklarýmýz ya da verili koþullar “felsefe”ce bir takým sorularý gündeme getirmektedir:

Teknoloji nin kimi zaman yadýrganacak boyutlara geldiðine kanaat getirdiðimiz þu günlerde felsefe nin bilim in yanýnda görece önemsizleþtiði söylenebilir mi?

Þayet felsefe görece önemsizleþtiyse, bilim etik kaygýlar dan uzak ya da baþý boþ bir biçimde mi geliþmektedir?

Teknoloji ve bilim in geliþmesi felsefenin alanýnýn metafizik ile sýnýrlanmasý sonucunu mu doðurmaktadýr?

Teknoloji nin ve dolayýsýyla bilim in baþ döndürücü bir biçimde geliþmesi felsefe ye olan ihtiyacý daha fazla mý artýrmaktadýr?

Baþka bir deyiþle teknoloji ve bilim in geliþmesi felsefe ye yeni iþlevler yüklemek suretiyle felsefe nin bilim in yanýnda daha fazla önem kazanmasý sonucunu mu yaratmaktadýr?
Bu sorulara birçok baþka soru eklemek mümkündür. Bu ve benzeri sorularý yanýtlamak kolay gözükmemekle birlikte keyiflidir. Felsefe nin hepimize en azýndan keyif vereceðini umarak son sözü erbabýna býrakalým:
Çaðdaþ tarihçi ve filozof Josef M. Bochenski diyor ki; “Felsefeyi anlamak için gerçek bir filozof ile haþýr neþir olun. O zaman anlarsýnýz” …”
Ne dersiniz?